Zoveel is zeker: de familie Van Heumen is een oeroud geslacht uit Oss, dat daar in aanzien stond en waarvan de leden de familienaam al droegen in de eerste helft van de 16e eeuw. Dat blijkt wel uit de hier volgende bijdrage van Joost Kocken te Berlicum. Oorspronkelijk is deze bijdrage gepubliceerd in het Genealogisch tijdschrift voor Oost-Brabant (GTOB), jaargang 18, nummer 2 van april 2003. Met toestemming van de auteur en van de –voormalige- uitgever (het tijdschrift verschijnt sinds 2011 niet meer) van het GTOB, Henk van den Brink, is het artikel ook op deze site te raadplegen.
Behoudens enkele kleine correcties wordt het hier ongewijzigd gepubliceerd. De enige belangrijke wijziging is de aanpassing van het notenapparaat. De reden hiervoor is dat de geraadpleegde bronnen –de schepenprotocollen van Oss en van Megen- sinds 2009 in gescande vorm via de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) te raadplegen zijn. In plaats van de folionummering van de protocollen die Joost Kocken in de voetnoten vermeld , is daarom bij elke noot de nummering van de betreffende (scan)pagina’s aangegeven. Omdat de bronnen gescand zijn is er ook van afgezien de bijlage bij het artikel –uittreksels van de akten uit het oud rechterlijk archief van Oss en Megen waar in de voetnoten naar verwezen wordt- hier te publiceren. Iedereen kan nu immers zelf van achter zijn pc de akten thuis lezen!
Tot slot, wellicht overbodig, wijs ik er nog op dat de filiaties in het artikel voor verantwoording blijven van auteur Joost Kocken.
DE FAMILIE VAN HEUMEN UIT OSS
door J.P.A. Kocken
Naar aanleiding van het artikel over de familie Van Heumen in het Genealogisch tijdschrift voor Oost-Brabant van april 2002 volgen hierna de generaties Van Heumen, die vooraf gaan aan Heijlken Reijnerus van Heumen, die getrouwd was met Gerrit Arien Sebers.
Dat de familie Van Heumen in Oss en omgeving zeer gegoed was, blijkt wel uit de vele onroerend goed transacties, erfscheidingen etc., die voorkomen in het Oud Rechterlijk Archief van Oss. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat zij ook vele malen als schepen van Oss optraden. In het algemeen spelde men de oudere generaties als 'van Huemen'. Soms worden ze uitsluitend met patroniemen aangeduid.
Op 4 november 1631 compareerden Meriken weduwe van Adriaen Henrick Seberts enerzijds, en Gerit Geritss Cloppers de jonge, weduwnaar van Lijntgen dochter van Adriaen H: Seberts en Meriken, anderzijds, omdat 'geschaepen was groot geschiel, questie ende proces' tussen hen inzake de overdracht van de goederen door Adriaen nagelaten. Meriken wordt geassisteerd door Henrick en Gerit, haar zonen en door Jacop Henrix en Dierck Goossens, haar zwagers64.
Uit dit schema (link) wordt ook de relatie tussen Gerit Arien Sebers en Claes van Heumen en de andere genoemden duidelijk: Heijlken de vrouw van Gerit Arien Sebers is een halfzuster van genoemde Claes, Reijn, Jan en Cornelis. Hun zwagers zijn Herman Jan Herman Adriaens en Jan Jan Birten.
Noten:
1. H.G.J. Buijks e.a., Oss een stad:beelden van een geschiedenis, Oss 1998, p. 54
2. Oss R 53, p. 45-46, 2 mei 1601: huwelijkse voorwaarden
3. J. Cunen, Geschiedenis van Oss, Oss 1932, p. 106; Oss R 50, p. 343, 30 maart 1564
4. Oss R 50, p. 343-344, 30 maart 1564 (omdat hier de Paasstijl is gebruikt, valt deze datum in feite in 1565)
5. Oss R 50, p. 425, 3 februari 1565: verkoop cijns te Berchem
6. Oss R 62, p. 74-78, 30 maart 1620: verkoop land te Oss
7. Oss R 50, p. 425, 3 februari 1565: verkoop cijns te Berchem
8. Oss R 66, p. 271-272, 29 augustus 1642: verkoop land te Oss
9. Oss R 53, p. 45-46, 2 mei 1601: huwelijkse voorwaarden; Oss R 62, p. 74-78, 30 maart 1620: verkoop land te Oss
10. Oss R 50, p. 402, 16 november 1565: verkoop land te Oss
11. Oss R 50, p. 126, 14 januari 1561
12. Oss R 50, p. 343, 30 maart 1564, Oss R 50, p. 526, 12 juni 1568
13. Oss R 60, p. 237-242, 22 mei 1615: erfscheiding, zie derde lot: ‘Item eenen jaerlijcken ende erffelijcken pacht van drie gulden jaerlijcx alle jaer te geven ende te
betaelen op Sinte Martens dach welcken pacht Gerit Ceel Bruess gelooft hadde Mariken weduwe Yewaen Reynders van Huemen ter tochten ende haere kynderen
ten erffrecht naerder ende volcomelijcker blijckende bij den schepenenbrieven der vrijheyt van Oss daerop gemaeckt…’ d.d. 6 maart 1584
14. Oss R 50, p. 108-109, 4 december 1561: verkoop cijns te Oss/overdracht land te Macharen
15. J. Cunen, Geschiedenis van Oss, Oss `1932, p. 106-107
16. Oss R 60, p. 237-242, 22 mei 1615: erfscheiding
17. Oss R 64, p. 72-74, 6 maart 1626: accoord
18. Oss R 50, p. 526, 4 mei 1568: vernadering
19. J. Cunen, Geschiedenis van Oss, Oss 1932, p. 106; Oss R 50, p. 108-109, 4 december 1561: overdracht land te Macharen en idem, p. 423, 9 januari 1565:
aflossing vernaderschap te Lithoyen
20. J. Cunen, Geschiedenis van Oss, Oss 1932, p. 108; Oss R 57 en R 63
21. Oss R 63, p. 8,22 december 1621, Oss R 64, p. 371, 19 april 1628
22. Oss R 53, p. 10-11, 13 december 1600: renunciatie; idem betalingsgelofte: ‘Aert Ghysbertss van Huemen heeft gelooft…onder verbant van sijnen persoon ende
goederen…Corsten Aertss van Kelffs de somme van eenendedertich Carolus gulden… ter cause van den coop van eender koye onder conditie nochtans dat die
voirs. coye sal afffleggen oft calven vijff weken voir den Mey toecoemende acht daeghen onder oft over…’; Oss R 56, p.68, 14 juni 1605: verkoop land te Oss
23. Oss R 54, p. 13-14, 30 december 1602: betalingsbelofte
24. O.m. Oss R 65, p. 217, 24 oktober 1633
25. Oss R 64, p. 252, 27 maart 1627: verkoop land te Oss; Oss R 64, p. 519-520, 1 maart 1630: accoord
26. Oss R 64, p. 454-455, 17 maart 1629 en kantlijn 20 april 1629: verkoop oliemolen en vernadering; Oss R 64, p. 455-456, 17 maart 1629: gebruiksvoorwaarden:
Jan Goerts mag de molen in het huis van Reijnder laten staan en aldaar gebruiken. Voor het gebruik van een stukje grond moet Jan aan Reijnder elk jaar 100
raapkolen geven; Oss R 65, p. 139, 12 februari 1632: verkoop van een oliemolen en o.m. het recht van molendwang ‘…metten gerechticheden daertoe behoirende
(de huysinge ende gront vuytgescheyden) als naementlijck den dwanck der selver olimoelen ende olislachs metten gansscuylen daertoe sijnde…’; Oss R 66, p. 238,
15 januari 1642: overdracht oliemolen aan de kinderen
27. Oss R 69, p. 335, 26 juni 1652: verkoop land te Oss
28. Oss R 68; J. Cunen, Geschiedenis van Oss, Oss 1932, p. 109 en 118
29. Oss R 70, p. 101, 27 augustus 1659: laatst levend testament
30. Oss R 65, p. 138-139, 12 februari 1632: aanwijzing erfgenamen
31. Oss R 69, p. 335, 26 juni 1652: verkoop land te Oss
32. Oss R 74, p. 175-176, 2 mei 1676: verkoop land te Oss
33. Oss R 63, p. 302-303, 30 september 1625: testament; Oss R 64, p. 70, 26 februari 1626: testament; Oss R 64, p. 419-430, 10 januari 1629: erfscheiding
34. Oss R 53, p. 21-22, 26 februari 1601: minnelijk accoord. Reynder Ghysbertss van Huemen, overleden na 28 september 1599 en voor 20 juni 1600, blijkende uit
Oss R 51 (p. 18) cq R 52 (p. 45): erfbegrenzing, waarin bij de eerste datum staat ‘erffenisse’ en bij de tweede datum ‘erffenisse der erffgenaemen’ van Reynder
Ghysbertss (blijkens genoemd accoord overleden voor 26 februari 1601)
35. Oss R 58, p. 145-146, 9 april 1608: accoord n.a.v. uitvoering testament van 2 februari 1588
36. Oss R 53, p. 21-22, 26 februari 1601: minnelijk accoord
37. Oss R 53, p. 21-22, 26 februari 1601: minnelijk accoord
38. Oss R 58, p. 19-20, 30 december 1606: verkoop land te Oss
39. Oss R 58, p. 145-146, 9 april 1608: accoord
40. Oss R 58, p. 19-20, 30 december 1606: verkoop land te Oss; Oss R 58, p. 145-146: accoord over verdeling van onroerende goederen
41. O.m. Oss R 65, p. 99
42. Oss R 60, p. 54-60, 18 juli 1616: erfscheiding; Oss R 70, p. 7-8, 7 april 1657: erfgenamen van Wouter verkopen huis en hof te Oss; Oss R 71, p. 239-240, 12
oktober 1663: verkoop land te Oss
43. Oss R 67, p. 114-115, 20 februari 1645: overdracht land
44. J. Cunen, Geschiedenis van Oss, Oss 1932, p. 109 en 118; Oss R 71
45. Oss R 70
46. Oss R 67, p. 173, 1 februari 1646: verkoop land te Oss
47. Oss R 68, p. 25-26, 18 april 1648: overdracht
48. O.m. Oss R 67 en R 68
49. Oss R 64, p. 519-520, 1 maart 1630: accoord; DTB Oss
50. Oss R 67, p. 173, 1 februari 1646 en 14 februari 1646: verkoop en vernadering land te Oss; DTB Oss
51. Oss R 61, p. 15-16, 22 december 1616: accoord; Oss R 66, p. 5-7, 20 oktober 1638: overdracht vruchtgebruik aan de kinderen
52. Oss R 69, p. 659-660, 29 december 1652: afgaan vruchtgebruik/verkoop land te Oss
53. Oss R 69, p. 659, 29 december 1652: afgaan vruchtgebruik
54. Megen R 74, p. 38, 17 december 1653: verkoop huis en hof te Megen
55. Megen R 74, p. 175, 23 januari 1658: schuldbekentenis
56. Oss R 57, p. 9-10, 19 oktober 1605: huwelijkse voorwaarden
57. Oss R 66, p. 5-7, 20 oktober 1638: overdracht vruchtgebruik aan de kinderen
58. Deze personen uit de vierde generatie (Gerrit Arien Sebers en Heijlken Reijnerus van Heumen) zijn identiek aan de eerste generatie uit de bijdrage van Anton
Neggers, ‘Van Heumen een regentenfamilie uit Oirschot', in Genealogisch tijdschrift voor Oost-Brabant, 17(2002) p. 71
59. Oss R 64, p. 222-224, 28 januari 1627: huwelijkse voorwaarden. In deze akte komen een aantal namen voor, die de juistheid van een aantal vooraf gaande
familieverbanden nog eens bevestigen
60. J. Cunen, Geschiedenis van Oss, Oss 1932, p. 107-108
61. Oss R 64, p. 511, 5 februari 1630
62. Oss R 65, p. 16-18, 20 december 1630: verkoop cijns te Oss; Oss R 65, p. 111-114, 4 november 1631, accoord verdeling goederen; Oss R 65, p. 171/325 : schepen van Oss 1632-1633, 1635-1636
63. Oss R 64, p. 15, 9 oktober 1626: vernadering n.a.v. verkoop land te Oss d.d. 20 november 1625
64. Oss R 65, p. 111-114, 4 november 1631: accoord verdeling goederen
De Amsterdamse kunstenaar Cornelis Pronk (1691-1759) tekende in 1732 de kerk van Oss gezien vanuit het noord-oosten. Het is, voor zover bekend, de oudste topografische afbeelding van Oss. De uit de late middeleeuwen daterende kerk, toegewijd aan de heilige Willibrordus, werd door een stadsbrand in 1751 zwaar beschadigd.
Plaats de muis op de afbeelding voor een grotere weergave.
|
|
REIJNDER AERTS VAN HUEMEN, is mogelijk de kerkmeester Reynier van Heumen, die in 1519-1520 samen met kerkmeester Cornelis van Oss, de herstelwerkzaamheden aan de Willibrorduskerk van Oss organiseerde, nadat deze in 1512 door de Geldersen was gebrandschat1. Hij had minstens drie zonen. De moeder is onbekend. Dat de genoemde zonen Aert, Ghisbrecht en Yewen ook inderdaad broers waren, kan mede worden afgeleid uit de akte van huwelijkse voorwaarden van Emken de dochter van Aert d.d. 2 mei 1601, waarin Aert Ywaens en Aert Ghysberts als 'vrienden' (i.c. volle neven van Emken)haar assisteren2 . De drie zonen: |
|
|
|
1 |
Aert Reijnderss van Huemen, schepen van Oss 1562 3 , overleden voor de 'XXXen mert voor paesschen LXIIII'4, getrouwd met Lysken dochtere Anthonis Gheriss5. Aert moet jong gestorven zijn, want zijn weduwe leefde nog in 1620 Zij moet toen een respectabele leeftijd gehad hebben6. Van hen zijn drie kinderen bekend, die in 1565 nog 'onmondig' waren7:
|
|
|
2 |
Ghisbrecht Reijnderss van Huemen, volgt II. |
|
|
3 |
Yewen zoene Reijnder Aertss van Huemen10, heilige geestmeester Oss 156111, schepen van Oss 1564-1567/6812, overleden voor 6 maart 158413, voor 4 december 1561 getrouwd met Mariken (mogelijk is Mariken een dochter van Claes Comans14). Van hen zijn drie kinderen bekend:
Aert Iewaens van Huemen, schepen van Oss 1600-160215, overleden voor 22 mei 1615, getrouwd met Lijntgen dochtere Ghijsbert Jan Ghijsbertss16. Het gezin woonde ‘opt Ampsteleijndt’ te Oss op ‘Iewaen van Huemens hoeve’17. |
|
|
II.GHISBRECHT REIJNDERSS VAN HUEMEN18, schepen van Oss (1551,1561,1565)19, had drie kinderen, waarvan de moeder onbekend is: |
|
|
|
1 |
Aert Ghysberts van Huemen, schepen van Oss 1605-1606 en 1620-2220, kerkmeester in Oss 1621/162821, voor 13 december 1600 getrouwd met Erken dochter van Goyaert Aertss van Kelffs en Iken dochter Jan Didden. Erken was toen weduwe van Goossen Peter Goossens22. Zij woonden in 1602 'inden Horrick' (thans 'de Horzak') te Oss23. Hun kinderen zijn:
Willemken dochtere Aert Gijsberts van Huemen, getrouwd Megen 20 februari 1640 met Jan Janszn Lemmers32. |
|
|
2 |
Reynder Ghysbertss van Huemen, volgt III. |
|
|
3 |
Mariken dochtere Ghijsberts van Huemen, overleden voor 30 september 1625, getrouwd met Peeter Janss Schoenmaeckers. Peeter Janss Schoenmaeckers hertrouwt later nog33 en overlijdt omstreeks 1626 |
|
|
REYNDER GHYSBERTSS VAN HUEMEN, overleden 1599-160034, was twee maal getrouwd. De eerste keer voor 2 februari 1588 met Lijsken dochter van Jan Rutten35, en de tweede maal met Lijntgen dochter van Gerit Marceliss (ook Catharina Mercelis genoemd)36. Op 26 februari 1601 compareerden voor schepenen van Oss: Aert Ghysberts van Huemen en Henrick Janss als 'momboiren' over de kinderen uit het eerste huwelijk van Reynder enerzijds en Anthonis Huijbertss en Peeter Janss Schoenmaeckers als 'momboiren' over de kinderen uit het tweede huwelijk van Reynder, geassisteerd door Gerit Marcelis en diens dochter Lijntgen de weduwe van Reynder, anderzijds. Om processen te voorkomen sloten zij een minnelijk akkoord om de grote schulden door Reynder nagelaten, te betalen uit de verkoop van goederen. Reynder had namelijk door zijn plotselinge dood geen testament kunnen maken '... ende de selve Reynder subitelyck van lyff ter doot is gebrocht, sonder met sijne voirs. leste huysvrouwe dispositie testamentaire gemaeckt te hebben ...'37. Op 30 december 1606 worden daartoe 'eenen hoff lants Vrijheyt van Oss inde Corenstraet…genoempt Gielen Vreynssen hoff…,item noch eenen camp lants geleghen inde voirs. Vrijheyt op den Crackenborch genoempt den crommen acker ...' verkocht aan Aert Ghysbertss van Huemen, die daarmede de schuld van circa 350 gulden van de onmondige kinderen van Reynder Ghysbertss van Huemen heeft voldaan38. Op 9 april 1608 compareerden Ghysbert en Thonis gebroeders, voorkinderen van Reynder G: van Heumen, geassisteerd door hun 'momboiren', enerzijds en Lijntken de weduwe van Reynder, geassisteerd door 'haere kynderen momboiren' (de nakinderen) en door haar vader en broer Gerit Marcelis en Adriaen Mercelis, anderzijds. Zij sloten daarbij een vrijwillig accoord om de geschillen spruitende uit het testament van Reynder en zijn eerste vrouw Lijsken Rutten d.d. 2 februari 1588 te beëindigen. Het ging om verdeling van onroerend goed39. Uit het eerste huwelijk van Reynder Gijsbertss werden twee kinderen geboren, die in 1608 nog onmondig (= minderjarig) waren40: |
|
|
|
1 |
Ghijsbert soone Reijnder Ghijsberts van Huemen, schepen van Oss (1630-1632)41, voor of in 1616 getrouwd met Jenneken dochter van Claes Huybertss d'oude en Mariken dochter Wouter Jacops42. Hieruit zijn acht kinderen bekend43:
|
|
|
2 |
Thonis Reijnders van Huemen, schepen van Oss (1622-1623, 1638, 1644 en 1647-1649)48, getrouwd met Joostgen, dochter van Jan Aelberts en Lijntgen dochter Jan Teeuwens49. Uit dit huwelijk zijn vier kinderen bekend50:
Uit het tweede huwelijk van Reynder Gijsbertss werden drie kinderen geboren51:
A. Reijn Jan Reijnen, getrouwd met 1) Anneke Handrick Handricks54 en 2) met Anna Mercelis van Os, weduwe Jan van Altforst junior55; B. Anneken Jan Reijnen. 2. Henricxken, getrouwd met Jan Hermen Grimmen; 3. Heylken, volgt IV. Catharina Mercelis hertrouwde in 1605 met Henrick Peeter Henricks56, uit welk huwelijk Jenneken Henr: Peeters werd geboren, die trouwde met Adriaen Jan Anthonissen57. |
|
|
HEIJLKEN REIJNDERS VAN HEUMEN58, die op 9 februari 1627 (huwelijkse voorwaarden voor schepenen van Oss op 28 januari 1627)59 in Oss trouwde met Gerit Adriaen Hendrick Seberts, was een dochter uit het tweede huwelijk van Reijnder Ghijsberts van Heumen met Lijntgen dochter van Gerit Marceliss (ook Catharina Mercelis genoemd). Gerit was een zoon van Adriaen Hendrick Seberts, schepen van Oss (1607 en 1619-1621)60 en Meriken NN. Gerit had een zuster Lijntgen, overleden voor 5 februari 163061 en getrouwd met Gerit soone Gerit Geritss Cloppers de jonge; en een broer Henrick, die kerkmeester en schepen in Oss was62, en die getrouwd was met Beelken dochter van Herman Jan Cleijnen en Ariken dochtere Wilboirt Willem Aertss63. |